Kleszcze - e-kleszcze

Kleszcz jest pasożytem zewnętrznym, który żywi się krwią innych zwierząt i ludzi. Jest to rodzaj średniej wielkości stawonoga należącego, podobnie jak pająki i skorpiony, do rodziny pajęczaków. Jego rozmiar może wahać się w granicach od trzech milimetrów do jednego centymetra, w zależności od czynników tak różnych jak gatunek, płeć (samiec lub samica), czas cyklu życiowego (larwa, nimfa lub dorosły) i ilość krwi, którą kleszcz połknął od swojego żywiciela, czy to zwierzęcia, czy człowieka.

Znanych jest około 850 różnych rodzajów kleszczy i chociaż większość z nich jest nieszkodliwa, niektóre mogą przenosić różne niebezpieczne choroby. W rzeczywistości, w Europie, w tym w Polsce są one pierwszym najczęstszym przekaźnikiem lub wektorem chorób odzwierzęcych u ludzi i drugim najczęstszym na świecie, po komarach.

Wiosna to ten czas, gdy w ostatnich latach coraz częściej możemy spotkać się z pytaniami o kleszcze. Dużo słyszy się o niebezpieczeństwie z ich strony, jednak czy w rzeczywistości wiemy czym się charakteryzują, jakie przenoszą choroby i jak powinno się ich uniknąć? Teoretycznie większość powie, że po ugryzieniu trzeba je szybko usunąć, ale czy w rzeczywistości wiemy jakie niebezpieczeństwa się za nimi kryją? Jeśli chcecie więcej dowiedzieć sie o kleszczach zapraszamy do zapoznania sie z naszym wpisem. Postaramy się przedstawić najważniejsze informacje odnoszące się do kleszczy, z których dowiecie się czym grozi ugryzienie i jak można sie przed nimi chronić.

Kiedy i gdzie jesteśmy najbardziej narażeni na ugryzienie?

Okresem, w którym istnieje największe ryzyko ukąszeń, jest czas od maja do października, choć niektóre gatunki mogą ukąsić również w zimie. Kleszcze mają tendencję do gryzienia w ciągu dnia. Pasożyty te występują zazwyczaj na terenach zalesionych lub w wysokich trawach, czepiając się gałęzi, krzewów lub paproci. Mogą też przyczepiać się do innych zwierząt, żerując w ten sposób na ofiary.

Jak wspomniano powyżej, kleszcze zazwyczaj przebywają w najniższych częściach ekosystemu, czekając na potencjalnego żywiciela, który przejdzie obok i w ten sposób kleszcz będzie mógł się przyczepić. Wbrew temu, co często się sądzi, kleszcze nie przyczepiają się skacząc, czy latając, lecz zwykle przyczepiają się do przechodzącego obok zwierzęcia lub osoby, choć mogą też przemieszczać się po ziemi, aż do momentu, gdy natrafią na ofiarę. Może się też zdarzyć, że pasożyt przenosi się z jednego żywiciela bezpośrednio na drugiego.

Gdy już znajdą się na żywicielu, szukają ciepłych, wilgotnych miejsc na jego ciele. U ludzi są to najczęściej miejsca, takie jak pachwiny, pośladki, tył nóg, pachy, pępek, plecy, genitalia lub miejsce za uszami. Mogą one również przyczepić się na skórze głowy.

Chcąc dowiedzieć się nieco więcej na temat kleszczy i tego czym mogą nam grozić trzeba je bliżej poznać. Dlatego naszą analizę zaczynamy od najważniejszych informacji odnoszących się do kleszczy, które sa pasożytami żerującymi na kręgowcach – ludziach i zwierzętach. Zaliczane są do grupy pajęczaków. W naszym kraju spotkać można nawet około 20 gatunków, przy czym największe ryzyko dla naszego zdrowia niesie kleszcz pospolity i kleszcz łąkowy.

Kleszcze należące do pajęczaków najczęściej mają kilka milimetrów, największe mogą mieć kilkanaście milimetrów. Charakteryzują się owalną bądź okrągłą budową, jeśli kleszcze jest głodny to będzie wyglądał na nieco spłaszczony, jeśli będzie najedzony to staje sie jak nabrzmiała bańka, wygląda na bardziej okrągły, wypukły.

Ciało kleszcza składa się z dwóch części. Gnatosoma to część składająca się z podstawy z nogogłaszczkami, hypostomem z ząbkami i szczękoczułkami. Druga cześć to Idiosom, gdzie osadzone są odnóża i tarczki oddechowe, zwór analny, oczy i fotoreceptory.

Kleszcze – gdzie żerują i jakie miejsca na ciele atakują

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś/ zastanawiałaś się, dlaczego nie czujemy, że ugryzł nas kleszcz? Dzieje się tak, ponieważ podczas ukąszenia kleszcz używa swojej śliny ze znieczuleniem, które sprawiaj, że ukąszenie jest bezbolesne, więc osoba lub zwierzę zaatakowani przez kleszcza zazwyczaj nie czują niczego poza czasami, lekkim swędzeniem lub zaczerwienieniem w tym miejscu, ale już po tym, jak kleszcz się wbił w skórę.

Z tego powodu należy dokładnie sprawdzić ciało po powrocie do domu, z obszaru, na którym mogą znajdować się kleszcze. W razie potrzeby poproś o pomoc inną osobę, lub użyj lustra, aby sprawdzić wszystkie obszary ciała, nawet te, które są dla Ciebie trudniejsze do zobaczenia. Musisz wiedzieć, że im dłużej pasożyt pozostaje na swoim żywicielu, tym większe jest ryzyko przeniesienia choroby.

Przełom marca i kwietnia to ten moment, w którym temperatura powietrza wzrasta na tyle, że kleszcze mogą zarząć być aktywne. Przede wszystkim żerują one w lasach i na ich obrzeżach. Spotkać je można na ściółce leśnej, łąkach, w parkach, trawie i zaroślach. Funkcjonowanie kleszczy jest uzależnione od krwi żywiciela. Są pasożytami zewnętrznymi kręgowców, do ich życia konieczne jest ugryzienie i następnie żerowanie na ciele żywiciela.

Trzeba mieć świadomość, że kleszcze atakują również ludzi, jednak można mówić o obszarach szczególnie narażonych na ugryzienia. Związane jest to z tym, że kleszcze do swojego życia potrzebują znacznie więcej krwi niż między innymi komary. Mogą znajdować sie na ciele żywiciela nawet kilkanaście dni i żywią się w tym czasie jego krwią. By żywienie było skuteczne szukają one miękkiego i ciepłego miejsca na ciele ofiary. Dlatego do najczęściej atakowanych miejsc zaliczyć trzeba pachy, zgięcia dużych stawów, okolice genitaliów, miejsca w okolicy małżowiny usznej, gdzie kleszcze mogą się dobrze przytwierdzić. Jeśli do takiego solidnego przytwierdzenia kleszcza nawet jeśli będzie się drapało czy pocierało te miejsca dla pasożyta nie będzie to już stanowiło niebezpieczeństwa.

Teoretycznie można więc wskazać takie miejsca, w których jesteśmy szczególnie narażeni na kleszcze, jednak to nie oznacza, że występować będą tylko w tych miejscach. W grę wchodzą także inne miejsca na ciele, gdzie kleszcze również mogą się pojawić jeśli uda im się ugryźć żywiciela i przytwierdzić do jego działa. Dlatego w okresie wiosennym po wyjściu na łono natury warto będzie dokładnie kontrolować swoje ciało. Kleszcze żerują niezależnie od pory dnia, dlatego zawsze trzeba dokładnie sprawdzić swoje ciało pod kątem ugryzień.

Skuteczna profilaktyka – czyli jak chronić się przed kleszczami

Mimo, że kleszcze mogą się wydawać niepozornymi pajęczakami to jednak pasożyta można spotkać w wielu miejscach, ugryzienie zdarza się często, a same kleszcze niosą za sobą wiele niebezpieczeństw ze względu na to, że sa nosicielami różnych chorób. Dlatego warto wiedzieć jak można skutecznie chronić sie przed kleszczami. Stanie się to możliwe jeśli będzie sie dbać o przemyślaną profilaktykę. Poniżej znajdziecie więc kilka zasad, których przestrzeganie sprawi, że będziecie mogli skutecznie chronić sie przed kleszczami.

Wykorzystywane repelentów ochronnych

Pierwsza zasada to sięganie po specjalne preparaty, które będą odpowiadały za odstraszanie pasożyta. Poszczególne środki określone jako repelenty ochronne mają rożne działanie. Wśród tych, które wykazują najwyższa skuteczną znajdują się te mające w składzie DEET. To środki, które wykazują wysoką skuteczność, ale jednocześnie sama substancja jest toksyczna. Takie środki nie mogą być stosowane u niemowlaków, kobiet w ciąży, a także na skórę dzieci do 12 roku życia. Dlatego można będzie szukać środków, które pozbawione są substancji toksycznych, a które wykazywać będą skuteczność w ochronie organizmu przed kleszczami. Zawsze jednak w działaniach profilaktycznych środki odstraszające kleszcze odgrywają istotną rolę.

Zastosowanie odpowiedniego stroju

Kolejna istotna zasada to sięgnięcie po odpowiedni strój, szczególnie jeśli wychodzi się w wysokie trawy. To istotna kwestia, ponieważ kleszcze bytują na wysokości do 1,5 metra. W związku z tym dość często dochodzi do tego, że wczepiają się w nogi żywiciela. Chcąc więc ograniczyć ryzyko, w którym dojdzie do wczepienia się kleszcza powinno się zakładać długie spodnie. Najlepiej również jeśli będzie się miało włożone nogawki w skarpety, albo wysokie buty. Przy wysokich trawach sprawdzać się będą również kalosze jako skuteczna ochrona.

Jasne kolory ubrań na spacery

Kolor ubrań nie będzie w stanie odstraszać skutecznie pasożytów, natomiast zakładanie takich ubrań również jest uzasadnione. Kleszcze są tak naprawdę ślepe i nie odróżniają barw, ale jasne ubrania sprawią, że to nam będzie łatwiej zobaczyć czy na ubraniach nie pojawiły sie kleszcze. Jeśli będzie się miało taką obserwację to będzie można szybko oddalić się od miejsca, gdzie kleszcze sie znajdują, poza tym będzie wiadomo, że po powrocie do domu należy bardzo dokładnie obejrzeć swoje ciało i skontrolować czy nie pojawiły się na nim pasożyty.

Właściwy wybór miejsca do spaceru

Planując wiosenny spacer i chcąc uniknąć kleszcza powinno się również rozsądnie dobierać miejsce, gdzie będzie sie wychodziło. Warto unikać tych miejsc, gdzie kleszcze występują najczęściej, a więc wysoka trawa, zagajniki, leśne polany czy niekoszone łąki. Poza tym większe ryzyko załapania kleszcza jest także w okolicach zbiorników wodnych. Przy tym istotna będzie także pora, w której wychodzi sie na spacer. Kleszcze teoretycznie żerują cały dzień, jednak w godzinach południowych ich aktywność jest najmniejsza. Dużo bardziej aktywne są rano oraz późnym popołudniem.

Kontrola ciała po spacerze

Istotne będzie to, by niezależnie od stosowanych środków ochrony także po zakończonym spacerze zadbać o to, by dobrze sprawdzić swoją skórę oraz skórę swojego dziecka, pod kątem tego czy nie znalazł sie na niej kleszcz. Powinno się w tym celu dokładnie siebie obejrzeć zawracając uwagę na to czy nie ma na ciele charakterystycznego czarnego punkciku. W pierwszych godzinach po kontakcie kleszcz będzie wczepiony w ciało bardzo płytko i jego czarny kolor będzie charakterystyczny.

Jeśli okaże się, że zlokalizowano kleszcza na ciele powinno się go szybko pozbyć. Jednak również do tego trzeba odpowiednio podejść, unikając domowych metod, które mogą sprawić, że dojdzie do podrażnienia pasożyta, który wydzielając więcej silny może spowodować przeniesienie zarazków, wirusów. Istotne będzie natomiast to, by kleszcza usunąć najpóźniej w ciągu 24 godzin od kontaktu, ponieważ potem ryzyko, że przeniesie chorobę znacząco rośnie.

Stosując się do tych kilku istotnych kwestii będzie można liczyć na to, że profilaktyka w zakresie ochrony przed kleszczami będzie skuteczna. Można będzie zwiększyć prawdopodobieństwo, że uniknie się wczepiania kleszcza w ciało, a nawet jeśli do tego dojdzie uda się go sprawnie zlokalizować i szybko usunąć.

Oto nasze 10 wskazówek, które pomogą w zapobieganiu ukąszeniom kleszczy i przenoszeniu chorób

Podczas przebywania na świeżym powietrzu w ryzykownych miejscach (np. podczas spaceru po lesie, lub zbierania grzybów), można podjąć pewne środki ostrożności, które zmniejszą ryzyko ukąszeń kleszczy:

Spaceruj po środku ścieżki – podczas pobytu na wsi lub terenach wiejskich, najlepiej unikać chodzenia w krzakach, lub w miejscach z wysoką roślinnością a także radzimy unikania siedzenia w miejscach z dużą ilością roślinności.
Wybierz dyskretną odzież – ponieważ jaskrawe ubrania przyciągają kleszcze, najlepiej unikać ubrań w jaskrawych kolorach.
Ubierz wysokie skarpety i długie rękawy i spodnie – innym polecanym przez nas trikiem pomagającym zapobiec kontaktowi kleszczy ze skórą jest schowanie nogawki spodni do skarpety, lub ubranie wysokich skarpet. bo jak wspomnieliśmy wcześniej kleszcze, przebywają w najniższych strefach.
Konieczne są wysokie buty – w ten sposób, jak w przypadku skarpet uchronisz swoje stopy przed ewentualnymi ukąszeniami pasożyta.
Pomoże także repelent – najlepsze są repelenty z co najmniej 20% DEET (w przypadku stosowania na skórę) lub zawierające permetrynę (w przypadku stosowania na odzież). W obu przypadkach postępuj zgodnie z instrukcją obsługi producenta i pamiętaj, że stosowanie DEET nie jest zalecane u dzieci poniżej szóstego roku życia.
Po powrocie sprawdź swoje ciało, czy nie ma na nim kleszczy – użyj lusterka lub poproś kogoś o pomoc, jeśli to konieczne. Sprawdź również swoje dzieci i zwierzęta domowe.
Weź prysznic – polecamy wzięcie prysznica tak szybko jak to możliwe, używając białego lub jasnego ręcznika, aby się osuszyć. Kolejnym krokiem będzie wypranie ubrań w wysokiej temperaturze.

Co zrobić kiedy zauważy sie kleszcza w ciele?

Podstawowa kwestia to obserwacja swojego ciała, jeśli już zauważy sie na nim kleszcza należy zadbać o to, by jak najszybciej go usunąć, a miejsce gdzie się znajdował powinno się dezynfekować. W sprzedaży znajdziemy różne urządzenia, które mają ułatwiać usuwanie kleszcza. W tej sytuacji, w której ma się je do dyspozycji można sprawnie usunąć kleszcza zgodnie z instrukcją danego urządzenia. Można także użyć pęsety, jednak trzeba zachować ostrożność, złapać go blisko skóry i wyciągnąć wzdłuż osi wkłucia uważając na to, by nie doprowadzić do jego rozerwania. Nie należy go wykręcać, wydrapywać, smarować tłuszczem czy alkoholem. W ten sposób nie uda się go w całości usunąć a jednocześnie takie zabiegi powodować mogą większe ryzyko przeniesienia choroby.

Kiedy należy udać się do lekarza?

Samo wkłucie się kleszcza w skórę nie jest wskazaniem do wizyty lekarskiej. Jeśli uda się go zlokalizować w ciągu 24 godzin i usunąć to wizyta u lekarza raczej nie będzie konieczna. Takową powinno się zaplanować jeśli w miejscu wkłucia pojawi się rumień, albo zauważymy gorączkę. Rumień świadczący o boreliozie ma charakterystyczny wygląd ponieważ będzie miał pierścieniowatą obwódkę z przejaśnieniem na środku jak tarcza strzelecka, najczęściej do 5 .cm średnicy. Pojawić się może nawet do 30 dni po ugryzieniu więc to miejsce trzeba mieć pod obserwacją.

Oprócz szukania ewentualnych zaczerwienionych miejsc lub wysypki w miejscu ukąszenia, w ciągu następnych czterech tygodni należy zwracać uwagę na oznaki i objawy takie jak:

Intensywny ból w miejscu ukąszenia, który utrzymuje się przez kilka tygodni.
Gorączka.
Ból stawów lub mięśni.
Sztywność w szyi.
Ból głowy.
Osłabienie, które może stać się skrajne
Obrzęk węzłów chłonnych (limfadenopatia)
Objawy grypopodobne
Nudności, wymioty i biegunka
Nieskoordynowane ruchy.

W przypadku wystąpienia objawów należy koniecznie zgłosić je lekarzowi.

Jakie choroby mogą przenosić kleszcze?

Mówiąc o kleszczach należy wskazać na jedną charakterystyczną kwestię, mianowicie fakt że ukłucie jest tutaj praktycznie bezbolesne a pasożyt bardzo mały. Jednak mimo tego konsekwencje mogą być bardzo poważne, ponieważ kleszcze przenoszą wirusy i bakterie, które mogą zostać przeniesione do ciała żywiciela. Konsekwencje chorób odkleszczowych to między innymi przewlekłe zmęczenie, problemy ze snem, utrudnione poruszanie przez porażenia nerwów. Warto mieć tego świadomość i dlatego skutecznie trzeba chronić się przed kleszczami.

Przenosić mogą one różne drobnoustroje, które powodować będą choroby. Mogą być to między innymi wirus, który powoduje kleszczowe zapalenie mózgu, a także bakterie powodujące boreliozę. W przypadku kleszczowego zapalanie opon mózgowych najczęściej wraca się po przechorowaniu do zdrowia, natomiast objawy są silne, pojawia się wysoka gorączka, nawet utraty świadomości czy porażenie kończyn. Poza tym choroba może zostawiać po sobie powikłania neurologiczne. Współczesna medycyna pozwala chronić się przed nią decydując się na zaszczepienie. Szczepionka charakteryzuje sie wysoką skutecznością i jest dostępna i dla dzieci i dla dorosłych. Druga choroba to borelioza, na którą na tą chwilę nie ma szczepienia, natomiast można inaczej niż przy zapaleniu mózgu stosować leczenie antybiotykami, które przynosi pozytywne efekty. Niestety rozwinięta i nieleczona borelioza może powodować poważne powikłania, prowadząc do zapalenia stawów, zapalenia mózgu i rdzenia, zaburzeń rytmu serca czy układu krążenia. Dlatego jeśli pojawia sie rumień po ugryzieniu przez kleszcza powinno się w miarę możliwości jak najszybciej zacząć stosować leczenie antybiotykami.

Uważajmy na kleszcze i dbajmy o profilaktykę

Podsumowując warto zauważyć, że kleszcze są w środowisku dość powszechnie występujące, jest ich dużo i niestety w okresie wiosennym należy się liczyć z tym, że istnieje ryzyko ugryzienia, szczególnie jeśli spędza się dużo czasu na świeżym powietrzu. Ewentualne ugryzienie może się okazać niebezpieczne ze względu na przenoszone choroby, dlatego jeśli do niego dojdzie powinno się szybko usunąć kleszcza i obserwować również miejsce, w którym doszło do ugryzienia. To istotne, by ewentualnie sprawnie zareagować na pojawiające się objawy chorób, które przenoszone są przez kleszczy. Jeśli takowe się pojawią należy udać się niezwłocznie do lekarza, by tam uzyskać stosowną pomoc w postaci diagnostyki choroby i ewentualnie wprowadzeniu leczenia, które będzie stosowne do danego przypadku. Niezależnie od tego warto chronić się przed kleszczami i stosować środki, dzięki którym będzie można skutecznie odstraszać te owady w trakcie codziennych spacerów w miejscach, gdzie bytują.

Kleszcze u zwierząt domowych

Kleszcze są jednym z najczęstszych pasożytów u psów i kotów. Są bardzo dokuczliwe, ponieważ wywołują infekcję i podrażnienie na skórze, które powoduje silne swędzenie. Najgroźniejsze jest jednak to, że poprzez swoje ugryzienie mogą przenosić różne choroby.

Jakie objawy wskazują, że Twój pies ma kleszcze?

Pierwszą rzeczą, którą powinieneś wiedzieć, jest to, że kleszcze wolą przyczepiać się w miejscach, w których skóra u zwierząt jest cieńsza, ponieważ łatwiej jest im uzyskać dostęp do krwi, pomimo sierści. Mogą też preferować miejsca, w których zwierzę nie jest w stanie się podrapać. Kleszcze, gdy osiedlą się na ciele zwierzęcia, wykonają małe nakłucie, które spowoduje łatwo wykrywalne krwawienie, więc będzie to jeden z pierwszych objawów, które zauważysz.

Oczywiście najbardziej oczywistym objawem jest to, że zobaczysz, jak zwierze gorączkowo drapie się, być może nie tylko łapami, ale także zębami. Kiedy już zidentyfikujesz problem, będziesz musiał przejść do eksploracji: zacznij od obszarów, w których zauważysz najczęstsze drapanie, a następnie dokładnie sprawdź całe ciało.

Jak usunąć kleszcze u psów?

Aby usunąć kleszcza, wystarczy wziąć pęsetę, złapać kleszcza za część najbliższą skórze i delikatnie pociągnąć go do góry. Nigdy nie skręcaj kleszcze podczas próby jego usunięcia. Na koniec zdezynfekuj ranę, którą kleszcz spowodował na skórze.

Jakie środki domowe możesz zastosować, aby pomóc mu oderwać się od skóry przed usunięciem? Możesz przygotować herbatkę z rumianku (zmocz szmatkę, gdy herbata nie jest zbyt gorąca i przetrzyj nią miejsce, w którym znajduje się pasożyt), użyć octu jabłkowego (wymieszaj równe części wody i octu i za pomocą zaimpregnowanego gazika umieść go na kleszczu) lub naturalnego oleju (upewnij się tylko, że nie ma on składników chemicznych, które mogłyby uszkodzić skórę kleszcza). Jeśli boisz się usunąć kleszcza (kleszcze), nie martw się, zawsze możesz skonsultować się z weterynarzem.

Jak można zapobiec pojawieniu się kleszczy u zwierząt?

Kleszcze u zwierząt pojawiają się zazwyczaj wiosną, czyli wtedy, gdy dążą do rozmnażania się na skórze każdego kręgowca, którego znajdą na swojej drodze. Z tego powodu, zwłaszcza w cieplejszych miesiącach, częsta kontrola sierści, aby upewnić się, że jest wolna od tych pasożytów, jest niezbędna, aby uniknąć możliwych komplikacji w przyszłości.

Ponadto Twój weterynarz będzie osobą, który powie Ci, jaki jest najlepszy sposób zwalczania ich dla Twojego zwierzęcia: Mieszkanie w bloku w centrum miasta nie jest tym samym, co mieszkanie w domu z ogrodem lub zwierzętami gospodarskimi w pobliżu.